Aangescherpte VOG-screening op specifieke risico's maakt haven veiliger

Bij deze screening voor de VOG wordt niet alleen de functie meegewogen in de beoordeling, maar ook de plaats waar je je functie gaat uitoefenen. Adviseur Lola Rietbroek van Justis, de screeningsautoriteit van Nederland die VOG’s afgeeft, stelt: ‘Daarmee letten we we op specifieke eerdere veroordelingen zoals voor een drugsmisdrijf. Zo vangen we belangrijke risico’s op ondermijnende criminaliteit af.’

De directe aanleiding hiervoor was een signaal van de Zeehavenpolitie in Rotterdam. Agenten troffen steeds vaker jongeren aan die betrapt waren op uithalen of drugsbezit, maar die “gewoon” een geldige VOG konden overleggen. ‘Zij gebruikten dat soms zelfs als argument: ‘ik heb een VOG, dus ik mag hier zijn’, vertelt Lola. Dat maakte duidelijk dat de bestaande VOG-profielen onvoldoende rekening hielden met de specifieke risico’s van havens. 

Snel en zonder rompslomp

Na dat eerste signaal, in 2022, ging een aantal betrokken partijen snel aan tafel om na te denken over een betere screening van havenmedewerkers. Een belangrijke rol hierbij was weggelegd voor Gatekeeper, een stichting waarin overheid, brancheorganisatie TLN (Transport en Logistiek Nederland), bedrijfsleven en de Rotterdamse haven samenwerken om criminaliteit in havens tegen te gaan. Samen met bedrijvenvereniging Deltalinqs, de Zeehavenpolitie en Justis besloten zij de handen ineen te slaan om een “Haven VOG” van de grond te krijgen.

Gwynneth Goudsblom, directeur van stichting Gatekeeper, vertelt: ‘Bedrijven willen weten wie er bij hen binnenkomt. De haven is, helaas, ook een aantrekkelijke werkplek voor criminelen. Dus wil je er zeker van zijn dat je medewerkers betrouwbaar zijn. Met een gewone VOG kon iemand met bijvoorbeeld een drugsveroordeling alsnog aan de slag in de haven. Zo iemand mag misschien best in Tiel een heftruck besturen, maar wat ons betreft niet in de buurt van containers in Rotterdam werken.’ Om dit af te dwingen zochten de bedrijven naar een zo praktisch en waterdicht mogelijk systeem. ‘Zonder veel rompslomp, ook voor de overheid. Het moet voor iedereen zowel effectief als praktisch goed uitvoerbaar zijn.’

Langer terugkijken

Het idee is dat werkgevers de VOG met het “functieaspect havengebied” aanvragen voor medewerkers die toegang hebben tot een hoogrisicoterminal, van kraanmachinist tot onderhoudsmonteur of zelfs een koffiemachineleverancier. Lola: ‘Bij de screening kijkt Justis naar antecedenten die relevant zijn voor de haven: overtredingen van de Opiumwet, de Douanewet, deelname aan criminele organisaties, uithalen, mensenhandel, smokkel en afpersing.’

Bij een VOG kijkt Justis niet langer dan vier jaar terug naar stafbare feiten. Bij de “Haven VOG” is dit vijf jaar. ‘We hebben bij de Zeehavenpolitie navraag gedaan naar het daderprofiel en zagen dat veel uithalers heel jong zijn,’ legt Lola uit. ‘Zonder verlengde terugkijktermijn zouden sommigen veel te snel alweer probleemloos een VOG krijgen. Dat wilden we voorkomen.’

6.500 aanvragen in vijf maanden

Sinds de invoering van de “Haven VOG” in maart 2025, zijn er al zo’n 6.500 aanvragen gedaan. De verwachting is dat het er ongeveer 12.000 per jaar worden. ‘We hebben al afwijzingen gezien op basis van uithalen, mensenhandel en smokkel,’ vertelt Lola. ‘Het bevestigt dat de screening werkt.’ Veel bedrijven in de haven hebben de “Haven VOG” inmiddels opgenomen in hun HR-beleid. Vacatureteksten vermelden het expliciet, en sommige dienstverleningscontracten worden aangepast om het nieuwe profiel ook bij leveranciers verplicht te stellen. ‘Het kan zijn dat sommige sollicitanten daardoor op voorhand afhaken. Dat scheelt bedrijven veel tijd en kosten,’ zegt Gwynneth. ‘Geleidelijk moet deze VOG in het havengebied gemeengoed gaan worden’, vult Lola aan. ‘Er zijn alleen al in Rotterdam 70.000 havenmedewerkers. Meestal vraagt een werkgever alleen een VOG aan alleen wanneer iemand in dienst komt, dus het zal best even duren voor al die medewerkers een VOG met deze op het havengebied aangescherpte screening hebben.’

Uitbreiding

Hoewel ze enthousiast zijn over de VOG met de aangescherpte screening, erkennen Gwynneth en Lola dat het geen totaaloplossing is. ‘Je moet je niet blindstaren op screening,’ benadrukt Gwynneth. ‘Het is geen doel op zich, maar een belangrijk sluitstuk in de strijd tegen criminaliteit in de haven. Naast bijvoorbeeld cameratoezicht, toegangscontrole, HR-beleid en het gesprek aangaan met werknemers.’ Gatekeeper wil in de toekomst niet alleen voor aanvang van een dienstverband, maar ook op andere momenten onderzoek te doen naar strafbare feiten. Dit soort continue screening past Justis al toe in bijvoorbeeld de kinderopvang en de taxibranche. Gwynneth: ‘Nu is de VOG een momentopname. Iemand kan binnen korte tijd als nieuwe medewerker alsnog de fout in gaan, en dan zie je dat pas jaren later. Continue screening zou een grote stap vooruit zijn.’

Lola: ‘De wens is er om de de nieuwe screeningsmogelijkheid ook in andere havens en mainports in te voeren, en misschien zelfs in andere sectoren, zoals de bloemenveiling. Maar dat vraagt tijd en zorgvuldigheid.’

Constructieve samenwerking

Zowel Lola als Gwynneth benadrukken dat er samen is gezocht naar wat haalbaar en werkbaar is: ‘Gatekeeper en Deltalinqs brachten praktijkervaring in. Justis de expertise op de juridische en uitvoeringskant. Die kruisbestuiving was nodig voor een goed resultaat.’ Gwynneth sluit zich daarbij aan: ‘Iedereen stond aan dezelfde kant: overheid, politie, douane, havenbedrijven. Dat was cruciaal in deze nieuwe stap naar meer veiligheid in het havengebied. ' 

Vraag ‘m aan!

Nu deze nieuwe screeningsmogelijkeheid er is roepen Lola en Gwynneth werkgevers in de haven op er vooral gebruik van te maken. ‘De aanvraag bij Justis verloopt hetzelfde als altijd, kost niets meer, maar biedt net die extra zekerheid. Daarmee dragen we allemaal een steentje bij aan een veilige haven.’ 

Meer informatie is terug te vinden op de website van Justis.